W ubiegłym tygodniu (6-7 grudnia 2012 r.) miałem przyjemność uczestniczyć w XII Konferencji „Analiza chemiczna w ochronie zabytków”, która odbywała się w Warszawie.
To cykliczne spotkanie organizowane jest przez:
- Wydział Chemii UW,
- Zespół Analizy Spektralnej Komitetu Chemii Analitycznej PAN,
- Państwowe Muzeum Archeologiczne.
Za całe przedsięwzięcie odpowiada komitet, który reprezentowany był przez prof. dr hab. Ewę Bulską i dr Barbarę Wagner.
Spotkanie odbywa się już po raz dwunasty i z tego co się dowiedziałem, z roku na rok przybywa coraz więcej osób – gratulacje już na wstępie dla organizatorów!
Konferencja rozpoczęła się w czwartek po południu wykładem Stefana Simona z Rathgen-Forschungslabor Staatliche Museen zu Berlin – „ALL ART HAS BEEN CONTEMPORARY” O stosunku do przemian w restauratorstwie i konserwatorstwie. Muszę przyznać, że jak na tak ogólny temat prezentacja była wciągająca i wręcz idealna na rozpoczęcie tego typu spotkania.
Kolejny wykład przedstawiony przez M. Jarosza z Politechniki Warszawskiej zatytułowany Co kryje się w wybarwieniach historycznych tkanin? wprowadził uczestników w tematykę całkiem bliską naszym badaniom. Mam wrażenie, że dla części sali pewne fragmenty typowo chemiczne lub te opisujące instrumentarium mogły być niespecjalnie zrozumiałe lub nieistotne. Na szczęście jednak prof. Jarosz wprowadzał dodatkowe „ubarwienia” do swojego wykładu i całość ostatecznie mogła być przystępna dla całej widowni.
Pierwszą piątkową sesję poranną, poświęconą archeologii niestety ominąłem i to z błahego powodu – okazało się, że druga część spotkania odbywa się w zupełnie innym miejscu… W związku z tym poniżej przytoczę jedynie prelegentów i tematy Ich wystąpień:
- A. Sołtysiak (Uniwersytet Warszawski) Rekonstrukcja zmian w diecie mieszkańców Tell Barri (wschodnia Syria) od ok. 2800 p.n.e. do początków naszej ery na podstawie analizy stałych izotopów węgla i azotu
- J.K. Rumiński, G. Osipowicz (UMK, Toruń) Neolityczne spoiwo z tarczki T-kształtnej odnalezionej na stanowisku archeologicznym Kowal 14 (gm. Kowal)
- B. Miazga (Uniwersytet Wrocławski) Badania spektroskopowe elementów wyposażenia stroju z badań archeologicznych Starego Miasta we Wrocławiu
Wykład I. Szmelter (ASP, Warszawa) pod tytułem Nowa Hipoteza o „Sądzie Ostatecznym” z Muzeum Narodowego w Gdańsku w Oparciu o Badania z lat 2011/2012, był moim zdaniem bardzo „wciągający”. Chyba właśnie te słowa oddają najlepiej przedstawianą treść, bo słuchając wystąpienia i oglądając kolejne ekrany mogłem poczuć się tak, jakby czytał całkiem niezły kryminał lub powieść szpiegowską, w której pojawia się wiele retrospekcji.
Kolejnego wykładu wysłuchałem ze szczególnym zainteresowaniem, po Pani B. Łydżba-Kopczyńska (Uniwersytet Wrocławski) zajmuje się m.in. tematyką fałszerstw obiektów papierowych, a mój najnowszy projekt badawczy zawiera również częściowo podobny typ badań. W zasadzie tytuł Nieinwazyjne metody analityczne identyfikacji pigmentów i barwników w zabytkowych obiektach papierowych bardzo dobrze oddaje tematykę prezentacji.
Wykład M. Iwanickiej (UMK, Toruń) Rezultaty badań XIII-wiecznego bizantyńskiego Relikwiarza Kardynała Bessariona za pomocą koherencyjnej tomografii optycznej (OCT) przedstawiał ciekawą ale niezbyt popularną metodą badawczą. Ponieważ to trochę inna bajka, niespecjalnie mogę podzielić się z Wami jakimiś dodatkowymi uwagami.
Pomimo tego, że mikrotomografia również nie jest techniką, z którą pracuję na co dzień ani nie zamierzam się nią zajmować, to wykład M. Stachurskiej (ASP, Warszawa) Zastosowanie mikroradiografii oraz mikrotomografii komputerowej w analizie podkładów XVI – wiecznego haftu reliefowego z ornatu ze Skarbca Jasnogórskiego pochłonął mnie bez granic. Fantastyczna tematyka, niesamowite zdjęcia i jeszcze lepsze animacje – chętnie pokazywałbym tę prezentację jako przykład świetnie przygotowanego opisu problematyki i badań konserwatorskich!
Tak na marginesie po obu powyższych prezentacjach i kolejnych za każdym razem pojawiło się w mojej głowie pytanie – ile to kosztuje i kto za to płaci? Daleki jestem od namawiania abyśmy nie zajmowali się zabytkami, podczas gdy ludzie głodują, ale z drugiej strony czasem warto aby podatnicy również byli świadomi jaka część podatków idzie na te jakby nie było bardzo zacne cele…
Kolejny wykład P. Frączka (Muzeum Narodowe w Krakowie) Badanie technologii oraz stanu zachowania obrazów Mikołaja Haberschracka ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie niestety ominąłem, wiec tutaj nie będzie komentarza.
Sesja numer III (badania w konserwacji zabytków) rozpoczęła się od wykładu Michała Łukomskiego (PAN, Kraków) na temat ważnego problemu związanego z eksponowaniem zabytków. W wykładzie Emisja Akustyczna jako narzędzie do planowania strategii zarządzania klimatem w muzeum – zostało pokazane nie tylko jak planować zarządzanie klimatem ale co szczególnie istotne prelegent przedstawił rzeczywiste wyliczenia kosztów wydatkowanych na energię, związanych ze zmianami poszczególnych parametrów.
Przedostatni wykład Sylwii Pawełkowicz (Laboratorium Konserwacji, Warszawa) zatytułowany Malowidła w krużgankach zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim – interdyscyplinarny projekt badawczo-konserwatorski był w zasadzie wielotematycznym raportem z prac na ww. zamku. Co ciekawe sama prelegentka w trakcie prezentacji dyskutowała z niektórymi spośród przedstawianych wyników i wniosków ale prawdziwa burzliwa dyskusja rozpętała się tuż po zakończeniu wykładu. Jeden z uczestników konferencji o ile dobrze zrozumiałem na podstawie badań źródłowych (dokumenty, rachunki etc.) przesuwał datowanie części malowideł, czy też ornamentów o jeden wiek lub więcej! Nie znam się niestety na tym ale fascynującym było patrzeć na tak zażartą dyskusję…
Ostatni wykład należał do J.J. Kunickiego-Goldfingera (IChTJ, Warszawa) Badania instrumentalne XII-wiecznej kwatery witrażowej z Saint-Denis. XIX-wieczna restauracja i współczesna interpretacja obiektu. Wykład interesujący głównie za sprawą obiektu – przedstawiane i badane kwatery należą do najstarszych w Europie i chyba na świecie? Nie wiem czy witraże jako barwione szkło połączone np. ołowiem istniało gdzieś wcześniej (jeśli ktoś z czytających ma o tym wiedzę to proszę o informację w komentarzach).
Podsumowując, miałem przyjemność uczestniczyć w świetnym spotkaniu specjalistów z różnych dziedzin. Na konferencji pojawili się archeolodzy, konserwatorzy, historycy sztuki, chemicy, fizycy oraz przedstawiciele innych nauk ścisłych i technicznych. Mam wrażenie, że brakowało tylko architektów i budowlańców, bo od nich też w przypadku pewnej grupy zabytków wiele zależy. Mógłby też na konferencję tego typu pofatygować się ktoś z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – jakby nie było po to są opłacani z naszych podatków aby orientować się w temacie.
Warto podkreślić, że konferencja była bezpłatna zarówno dla prelegentów, jak i zwykłych uczestników. Co więcej, w ramach rejestracji każdy z uczestników otrzymał:
- możliwość uczestniczenia w obradach
- materiały konferencyjne
- najnowszy numer czasopisma Analityka
- świątecznego słodkiego Mikołaja :)
- zaproszenie na małe spotkanie przy przekąskach i lampce wina
- obiad w przerwie piątkowych obrad
Zawsze mówiłem, że można zrobić darmową konferencję lub spotkanie po tzw. kosztach, opierając się na datkach od sponsorów i ewentualnym dofinansowaniu od odpowiednich jednostek wspierających kulturę lub naukę!
Okazuje się, że dotyczy to nie tylko konferencji studenckich PTChem, WordCampów (spotkań miłośników WordPressa) ale również typowych konferencji naukowych.
Serdecznie polecam śledzenie informacji o kolejnej edycji konferencji Analiza chemiczna w ochronie zabytków. Ja wstępnie już planuję ponownie przyjechać na to spotkanie i jak dobrze pójdzie zgłosić również własne wystąpienie.
