ZHP vs ZHR
ZHP vs ZHR

Dziś będzie coś z kategorii „ludzie listy piszą, a ja odpowiadam”. Otóż wczoraj napisał do mnie znajomy z następującymi pytaniami:

Z tego co kojarzę to jesteś/byłeś harcerzem. To mi wyjaśnij jedno, czemu w nowej rzeczywistości te dwie organizacje się ponownie nie połączyły? Z tego co czytałem na wiki poszło o okres PRLu, ale dawno już jest po.
A tak z innej beczki czym one się różnią? I czemu ZHR nie przyjęto do środowiska między narodowego?

Dzięki za małą pomoc. Googlując znajdowałem raczej jakieś przepychanki dzieciaków.

Postanowiłem odpowiedzieć na stronie, bo może jeszcze kogoś ta sprawa zainteresuje albo doda coś od siebie….

Najpierw będzie kilka słów tytułem wstępu…

W tej chwili mamy w Polsce dwie duże organizacje harcerskie i kilkanaście mniejszych. Tymi największymi graczami są: Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) z liczbą członków ocenianą na ok. 111 000 i Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR), do którego należy ok. 15 000 osób. Jak widać gołym okiem ta druga organizacja jest ponad 7 razy mniejsza ale nie jest to jedyna różnica.

Teoretycznie obie organizacje są przedłużeniem tradycji harcerstwa przedwojennego, które to z kolei wywodzi się z ruchu skautowego stworzonego przez Bi-Pi, czyli Lorda Roberta Baden-Powella. W praktyce ma się to różnie…

Czuwajka OH ZMP
Czuwajka OH ZMP
ZHP
ZHP

ZHP oficjalnie powstało w 1918 i przetrwało II Wojnę Światową aby zostać rozwiązane w 1949. W następnych latach istniała tzw. Organizacja Harcerska Związku Młodzieży Polskiej, która nawet zamiast tradycyjnego Krzyża Harcerskiego używała tzw. Odznaki Harcerskiej, zwanej potocznie „Czuwajka” (klimat odznaki ZMP). Potem w 1956 nastąpiła reaktywacja ZHP. Przez następne lata, jak to w życiu często bywa pojawiło się w harcerstwie tyle samo dobrych instruktorów co i nasłanych przez lokalne Komitety aktywistów lub tzw. działaczy. W ten sposób harcerstwo prowadziło swą bardziej lub mniej upolitycznioną działalność aż do przełomu lat 1970/80. Wtedy wraz z powiewem wolności, w czasie tzw. Festiwalu Solidarności różne formacje harcerskie (szczepy, drużyny, zastępy i kręgi instruktorskie) zaczęły wyraźnie strać się o odnowę harcerstwa i oczyszczenie środowiska z czerwonych szumowin. Największe znaczenia miały chyba środowiska Kręgów Instruktorów Harcerskich im. A. Małkowskiego (KIHAM), a potem Ruch Harcerstwa Rzeczpospolitej.

ZHR
ZHR

 

Kolejny etap, w tej mojej bardzo skrótowej historii harcerstwa, stanowi powstanie z tych wcześniej wymienianych środowisk tzw. Małego ZHRu. Po zjednoczeniu większości środowisk i nieformalnych grup harcerskich w dniu 12 lutego 1989 w Warszawie powstał oficjalnie ZHR (nazywany średnim ZHRem), jako alternatywa dla „komunistycznego ZHP”.

W międzyczasie część instruktorów nie zgadzała się na „pozostawienie nazwy ZHP” tym „komunistom” i dlatego też założona została trzecia duża organizacja, o nazwie ZHP rok założenia 1918. Jednakże w wyniku przepychanek sądowych o prawo do nazwy ZHP organizacja ta uległa samorozwiązaniu, a wszystkie jej struktury połączyły się ze „średnim ZHRem” w nowy organizm jesienią 1992 roku. ZHR, który istnieje po dziś dzień, nazywany „dużym ZHRem” jest właśnie tym organizmem.

Jakub Milczarek - Strużnica 2002
Jakub Milczarek – Strużnica 2002

Ja osobiście miałem przyjemność wstąpić w marcu 1992 roku do ZHP rok założenia 1918, pod wpływem opisywanych problemów polityczno-sądowych, pewnego jesiennego dnia tego samego roku nagle stałem się członkiem ZHRu, aby ostatecznie przejść do ZHP pod koniec 1994 roku – tym razem już z własnego wyboru :). W 1996 zostałem drużynowym 4 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej im. gen. Mariusza Zaruskiego, a w 1998 zdobyłem stopień instruktorski Przewodnika i złożyłem Zobowiązanie Instruktorskie na ręce hm. Janusza Boisse.

Tyle historii, a teraz spróbuję odpowiedzieć na pytania…

Dlaczego te organizacje w nowej rzeczywistości roku 2010 nie mogą się połączyć?
Ja niestety nie wiem i co więcej, nie widzę żadnych przeciwwskazań. Możemy jednak spróbować rozważyć podobieństwa i różnice aby każdy z czytających wiedział jak to dokładnie wygląda…

Najpierw podobieństwa:

  • obie organizacje kontynuują tradycje przedwojenne
  • obie organizacje mają podobny system wychowawczy w sensie ideałów, różnią się w metodach ale o tym za chwilę
  • w obu organizacjach w dużej mierze chodzi o wychowanie patriotyczne i kontakt dzieciaków i młodzieży z przyrodą i drugim człowiekiem
  • obie organizacje mają zasadę służby – harcerze pomagają innym!
  • obie organizacje stosują bardzo podobną symbolikę (lilijka, krzyż, umundurowanie etc.)
  • w obu organizacjach podstawową jednostką jest drużyna licząca od kilku do kilkudziesięciu osób podzielona na kilkuosobowe zastępy. Wszelkie formy powyżej, takie jak szczepy hufce i chorągwie, funkcjonują w podobny sposób
  • w obu organizacjach systemy stopni i sprawności są bardzo podobne (w ZHP jest jeden stopień więcej ze względu na dostosowanie do reformy szkolnej, pozostałe stopnie są takie same jak przed wojną)
  • w obu organizacjach rozwijane są specjalności (żeglarstwo, ratownictwo, łączność, survival, lotnictwo etc.)
  • politycy starają się wykorzystywać obie organizacje do swoich politycznych celów
  • na koniec jeszcze dodam z przykrością, że obie organizacje tak samo mają problem z odnalezieniem się w rzeczywistości XXI wieku i nawet jeżeli w pewnych kwestiach widać ewolucję, to te zmiany już są spóźnione o dobrych kilka lat…

A teraz różnice:

  • w rocie Przyrzeczenia harcerskiego w wersji ZHR występuje Bóg, w ZHP może być ale nie musi
  • aby zostać instruktorem ZHR trzeba być chrześcijaninem (co do zwykłego harcerza nie jestem pewien), w ZHP wiara nie ma znaczenia
  • ZHP jest dofinansowane przez tzw. Państwo o wiele silniej niż ZHR ale nie ma się co dziwić, bo przecież jest 111 000 : 15 000
  • w ZHP dzieci nie są zbytnio rozróżniane ze względu na płeć i normą są drużyny koedukacyjne, ale nie jest to obowiązkiem, za to w ZHR całość rozdzielona jest na tzw. pion Harcerzy i pion Harcerek – oczywiście istnieją Okręgi, Obwody i Szczepy, które łączą odpowiednio Chorągwie, Hufce i Drużyny żeńskie i męskie. Trzeba jednak zauważyć, że często są to jedynie sztuczne twory…
  • ZHR w stosunku do ZHP wyraźnie bardziej związany jest z Kościołem Katolickim, przy czym w mojej ocenie najbliżej są te środowiska, które wywodzą się z ZHP 1918
  • ZHP jest członkiem World Organisation of the Scout Movement (WOSM) i World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS), a ZHR nie może nim zostać ponieważ zasady tych międzynarodowych organizacji pozwalają zrzeszać z każdego kraju albo największą organizację, ale federację organizacji, a takowej u nas nie ma

Tak więc jak widać z mojego powyższego podsumowania na „niższym poziomie” jest prawie tak samo, różnice są na „wyższym poziomie”! Często mówi się, że jak nie wiadomo o co chodzi to chodzi o pieniądze… W tym wypadku chyba niekoniecznie o kasę jako taką lecz o władzę i stołki! Przecież jak są dwie organizacje to musi być też dwóch Przewodniczących, 2 (3) Naczelników, 2 (3) x więcej Komendantów Chorągwi i 2 (3) x więcej Komendantów Hufców. Tylko na poziomie Drużyn i ich liderów czyli Drużynowych istnienie lub nieistnienie dwóch organizacji nic nie zmienia w ich pracy…

Co więcej, wiadomo że „duży może więcej” i jestem w 100% przekonany, że połączenie sił ZHP i ZHR wyszłoby tym, którzy są „najniżej” czyli harcerzom i ich instruktorom tylko na dobre! Może po takim połączeniu „nowe ZHP” stałoby się największą pozarządowa organizacją w Polsce, a tak palmę pierwszęństwa dzierży póki co Polski Związek Działkowców :)

Czuwaj!